drek oet oesj (vertaling: modder uit de grond)

Ancient pottery

Het lonkte altijd. Als kind stopte ik het zelfs in mijn mond. Tegenwoordig maak ik er objecten van. Daar is 25 jaar naar toegewerkt.

Werken met klei uit eigen grond is een prikkelend onderwerp. Het is puur en bereikbaar. Daarnaast geeft het ook een levensstijl aan. Het straalt eenvoud uit. Er komt ook geen grootschalig fabricage-of chemisch zuiveringsproces aan te pas. Het is daarmee duurzaam verkregen. De ervaring leert verder dat het de meest ultieme manier is om met ambacht om te gaan. Het raakt namelijk begrippen zoals lokale middelen en traditie op de meest basale manier: uit de buurt, terug naar de natuur. Limburg is ook rijk aan pottenbakkersgeschiedenis, dus er zijn veel overlappingen met erfgoed. Alle reden om klei uit eigen grond te promoten.

Zo simpel als het allemaal klinkt is het echter niet. Klei uit de grond betreft geen kant en klaar product. De klei is meestal wel plastisch genoeg (vervormbaarheid), maar zelden vormvast. Het is niet te vergelijken met klei uit de winkel. Je mag het ook niet overal zomaar opgraven. Het stoken van de klei wil je het liefst ook op een traditionele manier (houtvuur) aanpakken en ook daarvoor is kennis en ervaring nodig. Kortom, werken met klei uit de grond vraagt ondanks haar eenvoud dus om kennis van niet gangbare techniek en provinciale regelgeving. Deze kennis ga ik delen.

De klei, letterlijk uit mijn eigen achtertuin, in Oost-Maarland, waar ik woon en werk, was de startfase van het idee om een kennisplatform op te richten en om de kennis in de toekomst te gaan delen. Het betreft een unieke locatie, waar een oude kleiafzetting te vinden is, afgezet tijdens een prehistorische meander-actie van de Maas waar op 50 cm diepte al klei te vinden is. Dit is een relatief ondiepe afgravingshoogte aldus de geologen die zich hier intussen over gebogen hebben. Er schijnt in een verre geschiedenis ook een pottenbakkersgemeenschap aanwezig geweest te zijn, al dan niet behorend tot de bandwerkers, dat is een van de onderzoekvragen die meegenomen worden in de link naar erfgoed. Als dat het geval is, zal de vuursteengrot in Rijckholt een essentiële rol gespeeld hebben bij het vervaardigen van de benodigde pottenbakkersgereedschappen. Hoe dan ook ligt er een mooie overlap met veel samenwerkings-mogelijkheden.

Hoe gaat het gedeeld worden?

Eerstvolgende stap: alle ervaringen en kennis bundelen. Om een goed beeld te krijgen van primitieve klei heb ik ook een opleiding bij Andy Ward uit Arizona gevolgd. Hij richt zich in principe op grondstoffen die door de Hopi-indianen gebruikt werden, maar biedt vooral veel algemene informatie over mineralen en geologie alsmede oude stooktechnieken. Er heeft daarnaast al veel onderzoek plaatsgevonden en deze zal nog uitgebreid worden. De resultaten daarvan worden op een kennisplatvorm gedeeld. Er zullen workshops georganiseerd worden en documenten te downloaden zijn. Er zullen netwerken gebouwd worden. Er is inmiddels een subsidieaanvraag bij het Nederlands Cultuurfonds ingediend en toegewezen om een meester-gezel-traject in te gaan zodat deze specifieke kennis van oude ambacht overdragen wordt. Dat ga ik samen met Romy Endeman oppakken.